In de tweede graad hebben jullie de suikerspiegel leren kennen en de oorzaak van diabetes.
Suikerspiegel
Alle cellen in het menselijk lichaam gebruiken glucose als energiebron. Veel cellen gebruiken ook vetzuren, maar de hersenen - met hun grote energiebehoeften - zijn sterk afhankelijk van glucose. Deze glucose halen cellen uit het bloed. Het lichaam zorgt ervoor dat de concentratie glucose in het bloed (de suikerspiegel) zo weinig mogelijk schommelt. Terwijl de suikerbehoefte in het lichaam relatief constant is, is de aanvoer ervan via ons voedsel dat niet.
Net na het eten van koolhydraten belandt er vanuit de darmen veel glucose in het bloed. Het glucosegehalte stijgt dan sterk. Dit wordt gedetecteerd door de pancreas (ook alvleesklier genoemd) die als reactie het hormoon insuline vrijstelt in het bloed. Insuline zorgt ervoor dat cellen glucose opnemen uit het bloed, waardoor het glucosegehalte weer daalt. Vooral de lever, skeletspieren en vetcellen zullen overmatige glucose opslaan onder de vorm van glycogeen voor voedingsarme momenten.
Als de glucose-concentratie te laag dreigt te worden, zal de pancreas het hormoon glucagon secreteren in het bloed. Het is de tegenpool van insuline: het zorgt dat spier- en vetweefsel stoppen met het opslaan van glucose en het stimuleert de lever tot het afgeven ervan (afbraak van glycogeen).
Het lichaam beschikt dus over een elegant systeem voor automatische suikerregulatie in het lichaam.
Net na het eten van koolhydraten belandt er vanuit de darmen veel glucose in het bloed. Het glucosegehalte stijgt dan sterk. Dit wordt gedetecteerd door de pancreas (ook alvleesklier genoemd) die als reactie het hormoon insuline vrijstelt in het bloed. Insuline zorgt ervoor dat cellen glucose opnemen uit het bloed, waardoor het glucosegehalte weer daalt. Vooral de lever, skeletspieren en vetcellen zullen overmatige glucose opslaan onder de vorm van glycogeen voor voedingsarme momenten.
Als de glucose-concentratie te laag dreigt te worden, zal de pancreas het hormoon glucagon secreteren in het bloed. Het is de tegenpool van insuline: het zorgt dat spier- en vetweefsel stoppen met het opslaan van glucose en het stimuleert de lever tot het afgeven ervan (afbraak van glycogeen).
Het lichaam beschikt dus over een elegant systeem voor automatische suikerregulatie in het lichaam.
Suikerziekte (diabetes mellitus)
Het belang van dit systeem voor suikerregulatie wordt vooral duidelijk als het systeem verstoord is. Dit is het geval bij diabetici. Deze maken zelf niet of nauwelijks insuline aan of hun insuline werkt niet meer, met als gevolg een overmaat aan glucose in het bloed (hyperglycemie). Typische symptomen hierbij zijn een frequente urinering en een verhoogde honger en dorst. Diabetes mellitus betekent letterlijk 'zoete doorstroom' en dankt zijn naam aan de verhoogde urineproductie met de aanwezigheid van suiker in de urine. Op lange termijn kunnen de bloedvaten aangetast geraken, wat een hartinfarct of beroerte in de hand werkt. Ook ogen, nieren en zenuwen lopen gevaar. Meer over de diabetes types (1 en 2), effecten en behandeling van diabetes kan je terugvinden in dit filmpje.
Tussen de maaltijden door kan de glucose in het bloed gevaarlijk dalen (hypoglycemie). Bij gezonde personen kan dit voorkomen bij een zware lichamelijke inspanning als de glucagonwerking niet snel genoeg op gang komt. Bij diabetici kan hypoglycemie ook voorkomen ten gevolge van een teveel aan ingespoten insuline. Als reactie op hypoglycemie krijg je honger. Als glucagon niet volstaat om om voldoende glucose in het bloed te leveren, zullen de bijnieren adrenaline en cortisol produceren die er onder andere voor zorgen dat de spieren vetzuren gaan verbranden, zodat de hersenen kunnen beschikken over het schaarse glucose. Indien de hypoglycemie langer aanhoudt kan dit leiden tot bewusteloosheid en hersenschade, in extreme gevallen tot de dood.
Wetenschappers schatten dat er in 2013 wereldwijd 382 miljoen gevallen waren waarvan 90% diabetes type 2. Sinds 1980 zijn de gemiddelde suikerwaarden bij vasten (maat om diabetes te bepalen) wereldwijd toegenomen en men verwacht dat het aantal gevallen van diabetes verder zal toenemen. In 2011 was het de achtste belangrijkste doodsoorzaak. Diabetes is daarmee een belangrijke welvaartsziekte.
Diabetes type 2 is zowel te wijten aan de levensstijl als aan genetische factoren. Overgewicht, ongezond dieet, weinig beweging en stress zijn belangrijke levensstijlfactoren in de ontwikkeling ervan. Vaak kan diabetes preventief als volgt vermeden worden:
Bronnen
Tussen de maaltijden door kan de glucose in het bloed gevaarlijk dalen (hypoglycemie). Bij gezonde personen kan dit voorkomen bij een zware lichamelijke inspanning als de glucagonwerking niet snel genoeg op gang komt. Bij diabetici kan hypoglycemie ook voorkomen ten gevolge van een teveel aan ingespoten insuline. Als reactie op hypoglycemie krijg je honger. Als glucagon niet volstaat om om voldoende glucose in het bloed te leveren, zullen de bijnieren adrenaline en cortisol produceren die er onder andere voor zorgen dat de spieren vetzuren gaan verbranden, zodat de hersenen kunnen beschikken over het schaarse glucose. Indien de hypoglycemie langer aanhoudt kan dit leiden tot bewusteloosheid en hersenschade, in extreme gevallen tot de dood.
Wetenschappers schatten dat er in 2013 wereldwijd 382 miljoen gevallen waren waarvan 90% diabetes type 2. Sinds 1980 zijn de gemiddelde suikerwaarden bij vasten (maat om diabetes te bepalen) wereldwijd toegenomen en men verwacht dat het aantal gevallen van diabetes verder zal toenemen. In 2011 was het de achtste belangrijkste doodsoorzaak. Diabetes is daarmee een belangrijke welvaartsziekte.
Diabetes type 2 is zowel te wijten aan de levensstijl als aan genetische factoren. Overgewicht, ongezond dieet, weinig beweging en stress zijn belangrijke levensstijlfactoren in de ontwikkeling ervan. Vaak kan diabetes preventief als volgt vermeden worden:
- een optimaal lichaamsgewicht bekomen of behouden
- een evenwichtige, gevarieerde voeding met een beperking van snelle suikers en (verzadigde) vetten
- voldoende beweging
Bronnen
- de Vries, M. & Bouman, S. (februari, 2001) Gevaarlijk suikertekort. N&T wetenschapsmagazines
- sanofiaventisTVen (2011) Insulin, Glucose and you. Internet (https://www.youtube.com/watch?v=ae_jC4FDOUc).
- N.N. (2014) Diabetes mellitus. Internet (http://en.wikipedia.org/wiki/Diabetes_mellitus).